W ostatnich dniach miała miejsce ważna decyzja Rady Ministrów, która może znacząco wpłynąć na ochronę osób, które zgłaszają naruszenia prawa. Projekt ustawy o sygnalistach, przyjęty 2 kwietnia 2024 roku, ma na celu dostosowanie polskiego prawa do standardów Unii Europejskiej, konkretnie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 z października 2019 roku, która powinna zostać wdrożona do 17 grudnia 2021 roku.
Oczekuje się, że nowe przepisy wejdą w życie po trzech miesiącach od ich ogłoszenia, przy czym niektóre aspekty, takie jak dotyczące zgłoszeń wewnętrznych, będą miały okres przejściowy wynoszący sześć miesięcy.
Co to oznacza dla pracodawców? Oto najważniejsze założenia ustawy.
Ochrona sygnalistów przed odwetem
Nowe przepisy gwarantują sygnalistom ochronę przed działaniami odwetowymi po dokonaniu zgłoszenia. To oznacza, że osoby, które zgłaszają naruszenia prawa, niezależnie od formy zatrudnienia, będą miały prawo do bezpieczeństwa przed negatywnymi konsekwencjami ze strony pracodawcy czy instytucji.
Sygnalistą może zostać każda osoba zgłaszająca naruszenie prawa niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Poza umową o pracę, umową cywilnoprawną, może to być umowa o współpracy z osobą fizyczną prowadzącą działalności gospodarczej, kontrakt menedżerski, wolontariat, staż czy praktyka. Ochroną zostaną objęci także wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy oraz inne osoby, które zgłaszają informacje o naruszeniach w kontekście związanym z pracą.
Nowe przepisy chronią osoby zgłaszające nieprawidłowości przed działaniami odwetowymi jak np. pozbawienie źródła zarobkowania, mobbing, pozbawienie awansu, nagrody czy premii. Projekt zakłada, że sygnalista, który doświadczył działań odwetowych, będzie mógł wystąpić o zadośćuczynienie lub odszkodowanie w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie.
Ustawa nie wprowadza obowiązku dokonywania zgłoszeń. Każdy sygnalista będzie sam decydował, czy chce dokonać zgłoszenia czy nie – ale jeśli się na to zdecyduje, będzie chroniony.
Zgodnie z rządowymi wyjaśnieniami od „zwykłego” skarżącego sygnalistę odróżnia działanie w interesie publicznym. Sygnalista dokonuje zgłoszenia, by chronić dobro wspólne, a nie swój interes osobisty lub członków najbliższej rodziny. Ponadto, aby korzystać ze statusu sygnalisty, zgłaszający powinien być przekonany, ze podawane przez niego informacje są prawdziwe.
Obowiązki pracodawcy
Pracodawca będzie musiał opracować procedurę zgłoszeń wewnętrznych, która określi zasady przyjmowania takich zgłoszeń i stworzyć kanały do ich przyjmowania. Wewnętrzne systemy sygnalizowania ułatwią diagnozowanie nieprawidłowości w zakładzie pracy i pomogą eliminować niepokojące zdarzenia.
Obowiązek przygotowania procedury zgłoszeń wewnętrznych będzie dotyczył pracodawcy na rzecz którego według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób. Mniejsze podmioty będą mogły ustalić procedurę zgłoszeń dobrowolnie.
Kanały zgłoszeń
Sygnalista dokonuje zgłoszenia z wykorzystaniem odpowiedniego kanału zgłoszeń, bądź ujawnienia publicznego.
W każdym przypadku wymagane będzie dopełnienie warunków dotyczących rzetelności postępowania sygnalisty oraz wiarygodności zgłaszanych lub ujawnianych przez niego informacji.
Sygnalista będzie mógł zgłosić naruszenie prawa za pomocą:
Tożsamość sygnalisty będzie zachowana w tajemnicy, co zapewni mu bezpieczeństwo oraz uniknie represji ze strony osób lub instytucji, które zostały zgłoszone.
KONTAKT
Sprawdź nasze usługi podatkowe, oraz płacowo-kadrowe jakie świadczymy dla naszych klientów. Jesteśmy po to, żeby ułatwiać prowadzenie Twojej działalności.
Zajmujemy się obsługą płacowo-kadrową.
