Rząd kontynuuje prace nad reformą Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), której centralnym elementem jest przyznanie inspektorom prawa do samodzielnego, administracyjnego ustalania istnienia stosunku pracy. Oznacza to, że inspektor będzie mógł stwierdzić, iż współpraca na podstawie umowy B2B, zlecenia czy innej umowy cywilnoprawnej w rzeczywistości stanowi etat – bez udziału sądu.
Choć jest to dopiero projekt rządowy, a ostateczny kształt przepisów może jeszcze ulec zmianie, biznes i eksperci alarmują, że proponowane rozwiązania niosą poważne ryzyka prawne i finansowe dla przedsiębiorców.
Administracyjne ustalenie stosunku pracy – ryzyko arbitralności
Największe obawy budzi fakt, że kluczowa decyzja o uznaniu współpracy za stosunek pracy nie będzie zapadać w sądzie, lecz w formie decyzji administracyjnej, wydawanej przez inspektora PIP.
Eksperci wskazują, że:
- sprawy o ustalenie stosunku pracy są skomplikowane i wymagają oceny wielu okoliczności,
- obecnie inspektorzy przegrywają większość takich spraw w sądach (mniej niż połowę spraw wygrywa PIP),
- przeniesienie decyzyjności z sądów na inspektorów może prowadzić do chaosu i uznaniowości.
Istotnym problemem pozostaje również rygor natychmiastowej wykonalności decyzji, który mimo drobnych modyfikacji projektu nadal wzbudza największy sprzeciw przedsiębiorców.
Natychmiastowe skutki finansowe dla firm
Jeżeli inspektor uzna umowę B2B za etat, przedsiębiorca będzie musiał z dnia na dzień:
- zgłosić pracownika do ZUS,
- opłacić zaległe składki,
- wdrożyć regulacje z zakresu prawa pracy (urlopy, normy czasu pracy itd.),
- wdrożyć procedury kadrowe (akta osobowe, badania lekarskie).
Dla wielu firm – zwłaszcza małych – może to być obciążenie nie tylko kosztowe, ale również organizacyjne.
Reklasyfikacja umów wstecz – ryzyko wieloletnich kosztów
Projekt przewiduje, że inspektor będzie mógł stwierdzić istnienie stosunku pracy do 3 lat wstecz. Oznacza to potencjalne naliczenie zaległych składek, podatków oraz roszczeń pracowniczych na dużą skalę.
Eksperci podkreślają, że nawet trzyletni limit nie usuwa podstawowego problemu – kwalifikowanie historycznych umów według nowych standardów może naruszać konstytucyjną zasadę zaufania do państwa.
Ryzyko sankcji dla firm – także za działania „odwetowe”
Projekt wprowadza dodatkowo:
- możliwość nakładania kar finansowych za rzekomy odwet na pracowniku,
- nowe formy odpowiedzialności odszkodowawczej za błędne decyzje inspektorów – choć przepisy są niejasne i nieprecyzyjne
Firmy obawiają się, że w praktyce regulacje te mogą prowadzić do podwójnego karania przedsiębiorców – zarówno przez PIP, jak i przez sądy pracy.
Brak przewidywalności i ryzyko sporów
Wielu ekspertów wskazuje, że:
- projekt nie precyzuje jasnych kryteriów, jakimi inspektor ma kierować się przy ocenie stosunku pracy,
- brak jednolitego narzędzia oceny zwiększa ryzyko rozbieżności w interpretacjach,
- firma może znaleźć się w stanie permanentnej niepewności, czy jej kontrakt B2B nie zostanie zakwestionowany.
Niektóre przedsiębiorstwa już decydują się na audyty umów B2B – ale na takie działania wciąż nie stać większości małych firm.
Podsumowanie
Do czasu uchwalenia ustawy warto:
- przeanalizować zakres współpracy na umowach B2B i umowach cywilnoprawnych,
- sprawdzić, czy sposób wykonywania pracy nie spełnia cech stosunku pracy,
- uporządkować dokumentację i komunikację z kontraktorami,
- rozważyć audyt obszarów najbardziej narażonych na reklasyfikację.
Ryzyko wprowadzenia nowych przepisów jest realne, a ich konsekwencje mogą być znaczące.
Planowane zmiany dotyczące kwalifikowania umów B2B jako umów o pracę mogą oznaczać dla biznesu wzrost kosztów i liczby postępowań prawnych. Choć projekt jest nadal w fazie legislacyjnej, warto już teraz przygotować się na możliwość jego wdrożenia i przeanalizować modele zatrudnienia w firmie.
Nasze wsparcie
Sprawdź nasze usługi podatkowe, oraz płacowo-kadrowe jakie świadczymy dla naszych klientów. Jesteśmy po to, żeby ułatwiać prowadzenie Twojej działalności.
Zajmujemy się prowadzeniem bieżących rozliczeń podatkowych.
