Wigilia Bożego Narodzenia po raz pierwszy w historii stanie się w Polsce dniem ustawowo wolnym od pracy. Od 2025 roku 24 grudnia dołącza do katalogu świąt objętych pełną ochroną prawną. Dla milionów pracowników to długo oczekiwana zmiana. Dla pracodawców – istotna nowość, która wymaga odpowiedniego przygotowania organizacyjnego i prawnego.
Nowe przepisy nie tylko zmieniają kalendarz pracy, ale również istotnie zwiększają ryzyko odpowiedzialności w razie ich naruszenia – w szczególności w kontekście kontroli Państwowej Inspekcji Pracy.
Wigilia 24 grudnia – nowy dzień ustawowo wolny od pracy
Zgodnie z ustawą z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy, od 2025 roku Wigilia Bożego Narodzenia jest świętem ustawowym. Oznacza to, że:
- pracownicy nie muszą brać urlopu, aby mieć wolne 24 grudnia,
- pracodawca co do zasady nie może polecić pracy w tym dniu,
- Wigilia jest objęta tymi samymi zasadami co inne święta ustawowe.
Łącznie w roku kalendarzowym obowiązuje obecnie 14 dni ustawowo wolnych od pracy.
Kto mimo wszystko może pracować w Wigilię?
Ustawodawca nie wprowadził odrębnych wyjątków dla Wigilii. Oznacza to, że zastosowanie ma art. 151¹⁰ Kodeksu pracy, który określa przypadki dopuszczalnej pracy w niedziele i święta.
Praca w Wigilię jest możliwa m.in.:
- w akcjach ratowniczych (ochrona życia, zdrowia, mienia, środowiska),
- w ruchu ciągłym i pracy zmianowej,
- w transporcie i komunikacji,
- w ochronie osób i mienia,
- w energetyce i usuwaniu awarii,
- w rolnictwie i hodowli,
- w gastronomii, hotelarstwie i całodobowych placówkach zdrowotnych,
- w instytucjach użyteczności publicznej, których funkcjonowanie jest niezbędne dla społeczeństwa.
W tych przypadkach pracodawca musi udzielić innego dnia wolnego w okresie rozliczeniowym, a jeśli nie jest to możliwe – wypłacić odpowiedni dodatek za pracę w święto.
Handel w Wigilię – generalny zakaz z długą listą wyjątków
Nowe przepisy obejmują również pracowników handlu. Co do zasady, Wigilia jest dla nich dniem wolnym, a zakaz dotyczy także osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych.
Ustawa przewiduje jednak liczne wyjątki. Otwarte mogą być m.in.:
- stacje paliw,
- apteki i punkty apteczne,
- piekarnie, cukiernie i lodziarnie,
- sklepy na dworcach, lotniskach i w portach,
- kioski (prasa, bilety, wyroby tytoniowe),
- placówki pocztowe,
- sklepy internetowe i platformy e-commerce,
- automaty sprzedażowe,
- placówki w hotelach i instytucjach kultury,
- sklepy prowadzone osobiście przez właściciela (z pomocą najbliższej rodziny, bez umów).
Naruszenie zakazu pracy w handlu może skutkować grzywną nawet do 100 000 zł.
Umowy zlecenia i B2B – brak ochrony świątecznej
Warto podkreślić, że dzień wolny dotyczy wyłącznie pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
Oznacza to, że:
- zleceniobiorcy mogą pracować w Wigilię, jeśli wynika to z umowy,
- osoby współpracujące w formule B2B traktują 24 grudnia jak zwykły dzień roboczy,
- brak jest ustawowego dodatku czy obowiązku udzielenia dnia wolnego.
Ten obszar już dziś znajduje się w centrum zainteresowania PIP – zwłaszcza w branżach takich jak logistyka i usługi kurierskie, gdzie dominują modele samozatrudnienia.
Wysokie kary i kontrole PIP
Państwowa Inspekcja Pracy jasno wskazuje, że:
- nielegalne zobowiązanie pracownika do pracy w Wigilię stanowi wykroczenie,
- grożą za to kary od 1 000 zł do 30 000 zł,
- w handlu sankcje mogą sięgać 100 000 zł.
W praktyce oznacza to konieczność dokładnej weryfikacji grafików, regulaminów pracy oraz podstaw prawnych świadczenia pracy 24 grudnia.
Co powinni zrobić pracodawcy już teraz?
Wprowadzenie wolnej Wigilii to nie tylko symboliczna zmiana. Z perspektywy pracodawców warto:
- przeanalizować, czy działalność firmy mieści się w wyjątkach z art. 151¹⁰ Kodeksu pracy,
- dostosować harmonogramy i okresy rozliczeniowe,
- zweryfikować umowy cywilnoprawne i modele B2B,
- przygotować się na ewentualne kontrole PIP.
Podsumowanie
Pierwsza wolna Wigilia w Polsce to istotna zmiana społeczna i prawna. Dla większości pracowników oznacza realną poprawę komfortu życia. Dla pracodawców – nowy obowiązek, który wymaga świadomego i zgodnego z przepisami działania.
Warto potraktować 24 grudnia 2025 r. nie jako „kolejny dzień wolny”, lecz jako pełnoprawne święto z bardzo konkretnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi.
Nasze wsparcie
Sprawdź nasze usługi podatkowe, oraz płacowo-kadrowe jakie świadczymy dla naszych klientów. Jesteśmy po to, żeby ułatwiać prowadzenie Twojej działalności.
Zajmujemy się prowadzeniem bieżących rozliczeń podatkowych.
